چگونه ضد آفتاب مناسب پوست خود را انتخاب کنیم؟

کرم‌های ضد آفتاب حاوی عناصر متفاوتی هستند که از پوست شما در مقابل اشعه ماورای بنفش محافظت می‌کنند. دو نوع UVA و UVB  از پرتوهای فرابنفش، عامل پیری زودرس، سرطان پوست، ایجاد چین و چروک بر روی پوست، پیدایش و گسترش لک، کک و مک و در نهایت ریسک ایجاد سرطان پوست می‌شوند. مهم‌ترین فاکتور انتخاب یک ضد آفتاب، قابلیت حفاظت گسترده از پوست در برابر هر دو نوع از پرتوهای فرابنفش UVA و UVB است.

 تفاوت پرتوهای فرابنفش UVA و UVB

پرتو فرابنفش UVA با طول موجی کوتاه‌تر از نور پرتو‌های مرئی خورشید، با چشم غیر مسلح قابل رویت نیست. این پرتو در مقادیر زیاد، با آسیب رسانی به  DNA سلول‌های پوستی، موجب جهش ژنتیکی و در نتیجه سرطان پوست می‌شود. ملانوما یکی از کشنده‌ترین انواع سرطان پوست است که هر ساله جان ۸۰۰۰ امریکایی را می‌گیرد. نور خورشید شامل ۲نوع از پرتوهای مضر فرابنفش است که عامل اصلی آفتاب‌سوختگی به شمار می‌روند :

پرتو UVA

فرابنفش نوع A یا پرتو UVA آنچنان نافذ است که از شیشه نیز عبور می کند. UVA با نفوذ در عمق پوست، موجب ایجاد چروک، افتادگی پوست، لکه‌ها و علائم پیری می‌شود.

پرتو UVB

این پرتو ها بسیار خطرناک تر از UVA و عامل قرمزی و آفتاب سوختگی هستند. قرار گرفتن در معرض این اشعه می تواند ریسک ابتلا به سرطان پوست را بسیار تقویت کند. انواع کرم ضد آفتاب در قدرت حفاظت از پوست در برابر این پرتوها متفاوت‌اند.

 SPF ضد آفتاب چیست؟

درجه SPF که در سال 1974 معرفی شد، ضریب محافظت در برابر آفتاب و اندازه‌گیری کسری از اشعه ماورا بنفش که در اثر رسیدن به پوست باعث سوختگی می‌شود است. توجه به این نکته مهم است که کرم‌های ضد آفتاب با SPF بالاتر بیش از SPF پایین روی پوست دوام نمی آورند و مؤثر باقی نمی‌مانند و آن‌ها هم باید مداوم و به طور معمول هر دو ساعت یکبار تمدید شوند.

راه های شناسایی کرم ضد آفتاب مناسب

عدد SPF درج شده روی کرم‌های ضد آفتاب در حقیقت میزان قدرت آن‌ها را در برابر پرتو UVB مشخص می‌کند. در حال حاضر هیچ سازمان غذا و دارویی در هیچ کشوری، میزان حفاظت کرم‌های ضد‌آفتاب را در برابر پرتو UVA رتبه‌بندی نکرده‌است. عملکرد SPF در انواع کرم ضد آفتاب از ۲ زاویه قابل توصیف است :

• عملکرد زمانی: اگر اینگونه تصور کنیم که پوست ظرف ۲۰ دقیقه در آفتاب قرمز می‌شود، با ضد آفتابی با SPF15، این مدت ۱۵ برابر می‌شود، یعنی چیزی حدود ۵ ساعت.
• عملکرد درصدی  SPF15 :چیزی حدود ۹۳ درصد از پرتو UVB را فیلتر می‌کند. این عدد در SPF30 حدودا ۹۷ درصد و در SPF50 حدود ۹۸ درصد است. با اینکه تفاوت در این درصد‌ها ناچیز به نظر می‌رسند، اما برای پوست‌های حساس نسبت به آفتاب یا کسانی که سابقه‌ی خانوادگی سرطان پوست دارند، حتی ۱% از این تفاوت‌ها چشمگیر خواهد بود. اما همانگونه که می‌بینید، هیچ ضد آفتابی پوست را ۱۰۰% محافظت نمی‌کند.

نکاتی درباره خرید یک ضد آفتاب خوب 

• وسیع الطیف باشد یعنی از پوست در برابر اشعه‌های UVA و UVB محافظت کند.
• غیر کومودون زا باشد (یعنی منافذ پوست را مسدود نکند).
• میزان چربی آن با پوست شما سازگار باشد.
• بدون پارابن باشد.
• کمترین ترکیبات حساسیت زا را داشته باشد.
• حد اقل از SPF30 بهره مند باشد.
• ضد آب باشد (تا با تعریق پاک نشود)
• ترجیحاً روی بسته آن نوشته باشد که از Hyperpigmentation  یا تغییر رنگ پوست جلوگیری می کند (این مورد برای افرادی که دارای پوست حساس هستند اهمیت دارد).
• ضد آکنه باشد.
• محصولاتی که حاوی عصاره شیرین بیان هستند نیز ضد لک هستند.

بهترین کرم ضد آفتاب

ضد آفتاب‌های مناسب علاوه بر مرطوب کننده و سایر ترکیبات غیرفعال، حاوی یک یا چند ماده فعال آلی یا معدنی هستند:

• ترکیبات شیمیایی آلی: نور ماورا بنفش را جذب می‌کنند.
• ذرات معدنی: نور ماورا بنفش را منعکس، پراکنده و جذب می‌کنند. مانند دی اکسید تیتانیوم، اکسید روی یا ترکیبی از هر دو
• ذرات آلی: اکثرا مانند ترکیبات شیمیایی آلی، نور ماورا بنفش را جذب می کنند؛ اما حاوی کروموفورهای متعدد مانند ذرات معدنی، بخشی از نور را منعکس و پراکنده می‌کنند. نحوه عملکرد حدود 90٪ با جذب و 10٪ با پراکندگی است.

چه کسانی باید از ضد آفتاب استفاده کنند؟

همه‌ی افراد بالای ۶ ماه باید به صورت روزانه از کرم‌های ضد آفتاب استفاده کنند. کسانی که به واسطه شغل خویش ساعات بیشتری را در معرض تماس با اشعه خورشید هستند نیاز بیشتری به استفاده از کرم‌ها دارند .حتی افرادی که در فضای بسته هستند نیز در معرض پرتو‌های خورشید قرار می‌گیرند. اگر زمان زیادی از روز را نزدیک پنجره سپری می‌کنید، باید بدانید که شیشه‌ی پنجره پرتو UVB را فیلتر می‌کند اما از پرتو‌های چروک‌زای UVA در امان نخواهید‌ بود. برخی گروه‌ها نسبت به تابش خورشید حساسیت بالاتری دارند:

• افراد مبتلا به کک و مک‌های پوستی.
• افردی که سابقه ابتلا به سرطان‌های خوش‌خیم یا بدخیم پوستی دارند.
• افرادی که دارای خال‌های فراوان در سطح پوست خود هستند.
• افرادی که در مناطق سرد و خشک یا گرم و خشک زندگی می‌کنند.
• کسانی که در بیرون از منزل و زیر نور آفتاب فعالیت دارند.
• افرادی با چشمان رنگ روشن و موهای روشن، بیشتر در خطر ابتلا به سرطان‌های پوستی هستند.
• افرادی که به تازگی برنزه کرده‌اند.
• افراد مبتلا به ملاسما یا لک حاملگی.
• کسانی که به تازگی روی صورت خود عمل جراحی پوستی یا لیزر تراپی انجام داده‌اند.
• پوست‌های مستعد جوش و آکنه.

نحوه استفاده از انواع ضد آفتاب

• ضد آفتاب‌ها با حفاظت گسترده‌ی UVA و UVB  و با حداقل SPF30، شما را از همه‌ی انواع پرتوهای فرابنفش UV محافظت خواهند ‌کرد.
• استفاده از لباس‌های پوشیده‌تر در آفتاب، موجب حفاظت بیش‌تر از پوستتان خواهد شد.
• از سایه‌ها غافل نشوید! به یاد داشته باشید که پرتوهای خورشید بین ساعات ۱۰ صبح تا ۴ عصر، بسیار قوی‌ترند.
• احتیاط بیشتر در کنار آب، برف و ماسه را فراموش نکنید. آن‌ها با انعکاس نور خورشید و قرار دادن شما در معرض پرتوهای بیش‌تر، شما را بیش از همیشه در معرض خطر قرار می‌دهند.
• ویتامین D را فراموش نکنید. تغذیه‌ی مناسب از طریق رژیم غذایی سالم و مکمل‌های غذایی، خطر ابتلا به انواع بیماری‌ها از جمله سرطان پوست را کاهش می‌دهد.
• از برنزه کردن در سالن‌های زیبایی با نور فرابنفش اجتناب کنید. همان‌گونه که اشاره شد، فرابنفش موجب افزایش ریسک سرطان پوست و افزایش چین و چروک پوست می‌شود.

• تصور غلط رایج این است که استفاده مداوم از ضد آفتاب می تواند سبب حساسیت و آکنه شود. این احتمال وجود دارد ولی در صورتی که ضد آفتاب مناسب را انتخاب نکرده باشید. چراکه یک ضد آفتاب خوب و مناسب برای شما، می تواند حتی ظاهر پوستتان را بهبود ببخشد.
• این نکته را نیز باید مورد توجه قرار دهید که ضد افتاب مورد استفاده برای دور چشم که پوستی حساس دارد با ضد آفتاب نقاط دیگر متفاوت است.

در ادامه مطلب قادر خواهید بود بهترین ضد آفتاب را برای پوست خود انتخاب کنید.

انواع زیادی از ضد آفتاب‌ها در بازار وجود دارند. ضد آفتاب‌ها در انواع متفاوت روغن، کرم، ژل، لوسیون موم و اسپری وجود دارند. در حالی که کرم‌ها بیش‌تر در قسمت صورت، ژل‌ها برای نواحی مو‌دار پوست، فوم‌ها معمولا برای پوست چرب، لوسیون‌های ضد آفتاب نیز برای بدن مورد استفاده قرار می‌گیرند. در حالت ایده‌آل بهتر است که یک ضد آفتاب، در برابر آب مقاوم باشد تا در هنگام شنا یا عرق کردن، پاک نشود.

نحوه عملکرد مشترک ضد آفتاب ایرانی و خارجی

ضد آفتاب ها از لحاظ نحوه علکرد به دو دسته کلی فیزیکی و شیمیایی تقسیم می شوند.

ضد آفتاب فیزیکی : این ضد آفتاب ها که به آن ها ضد آفتاب معدنی  mineral هم می گویند، با جذب در لایه های سطحی پوست، اشعه های تابیده به پوست را بازتاب کرده و از جذب آنها توسط سلول های پوستی جلوگیری می کنند. به این نوع ضد آفتاب ها فیلتر کننده ها یا مسدود کننده های فیزیکی sunblocker هم می گویند.

ضد آفتاب های فیزیکی به هیچ وجه پوست را تحریک نمی کنند، اگرچه چربی کرم ها را همیشه باید متناسب با نوع پوستتان انتخاب کنید. این ضد آفتاب ها به محض استفاده اثر گذارند اما با تماس پوست با لباس یا تعریق پاک می شوند. به دلیل وجود مواد معدنی، ممکن است پس از مصرف، رگه های سفید رنگی روی پوست در اثر انباشته شدن ایجاد کند که برای برخی افراد خوشایند نیست.

ضد آفتاب شیمیایی: در لایه بالایی پوست جذب شده و به دو روش پراکنده سازی و انحراف پرتو های فرابنفش یا تبدیل آن به گرما، به حفاظت از پوست می پردازد. این نوع ضد آفتاب را باید 15 الی 30 دقیقه پیش از قرار گرفتن در معرض نور مستقیم یا غیر مستقیم خورشید استفاده کنید، تا مواد آن با جذب در پوست فعال شود. این محصولات نیز با تماس با لباس ممکن است پاک می شوند و احتمال حساسیت زایی نیز دارند. ضد آفتاب های شیمیایی رقیق تر از ضد آفتاب های فیزیکی هستند و روی پوست رد سفید برجای نمی گذارند.

انواع پوست جهت انتخاب ضد آفتاب مناسب

پوست براساس چندین فاکتور مرتبط طبقه‌بندی می‌شود که عبارتند از:

• ترشح چربی و میزان سبوم
• میزان رطوبت پوست
• سطح حساسیت پوست
• مقدار روزنه‌ها
• پوست طبیعی یا نرمال: چنین پوستی چربی متعادل، رطوبت کافی، روزنه‌های کم، ظاهری تمیز و نرم دارد.
• پوست خشک:  خشکی پوست، با احساس کشیدگی، زبری، پوسته‌ریزی، تیره شدن، خارش، قرمزی و ترک‌های کوچک مشخص می‌شود. ترک خوردگی معمولاً در پوست بسیار خشک وجود دارد که در موارد شدید ممکن است عمیق باشند و حتی خونریزی کنند.
• پوست چرب:  پوست چرب پر از روزنه، مرطوب و زرد می باشد که به دلیل تولید بیش از حد چربی توسط غدد چربی ایجاد می‌شود.
• پوست مختلط: در قسمت‌های مختلف پوست، ویژگی‌های پوست خشک و چرب دیده می‌شوند زیرا توزیع غدد چربی و عرق در کل پوست بدن یکسان نیست. رایج‌ترین نوع پوست، مختلط است.
• پوست حساس: با شکنندگی، عروق مشخص، گرمای سطحی پوست، قرمزی یا خارش همراه است. این پوست لطیف است و برای مقابله با خشکی، زبری و ظاهر معمولی، نیاز به مراقبت بیشتری دارد.